İran Taliban İlişkileri

İRAN-TALİBAN İLİŞKİSİ ÜZERİNE BİR FLOOD:

  • CİA şeflerini taşıyan uçağın Taliban tarafından düşürülmesi işgalci ABD’ye önemli bir darbe olmuştur. Enkaz görüntülerinin ilk olarak İran medyası tarafından servis edilmesi ise işin diğer bir ilginç yanını oluşturmuştur.

Düşürülen uçaktan ilk görüntüler, ABD hava kuvvetlerinin armasi uçağın ABD hava kuvvetlerine ait olduğunu teyit ediyor.

  • ABD-İran geriliminin zirvede bir dönemde uçağın düşürülmesi kadar uçakta bulunanlar da önem arzetmektedir. Daha önce kısık seslerle iddia edilen İran-Taliban ilişkileri, büyük ihtimalle daha yüksek sesle dile getirilecektir.
  • Taliban’ın ilk uçak düşürme hadisesi 2015’e uzanmaktadır. Bu tarihte düşen C-130 tipi uçak Taliban tarafından üstlenmiş, ancak ABD’liler bunu reddederek uçağın düşürüldüğüne dair bulguya rastlanmamıştır demişlerdir.
  • İkinci olarak Nisan 2019’da B-52 bombardıman uçağı düşürülmüş, olayı Taliban üstlenmiştir. Son olarak düşürülen uçak, tevafuk değilse eğer içinde CİA şefleri bulunması hasebiyle istihbaratı alınan mükemmel bir eylem niteliğinde olmuştur.
  • Gelelim İran-Taliban ilişkilerine… Taliban’ın son dönemde uçak düşürecek silah teknolojisine kavuşmuş olması, zaman zaman İran-Taliban ilişkilerini gündeme getirmekte, İran’ın bu teknolojiyi Taliban’a aktardığı iddialarını beraberinde getirmektedir.
  • İddilar, Taliban’ın karada ABD güçlerine şiddetli darbeler indirdiği geçmiş dönemlere uzanmaktadır. 2009’da yayınlanan bir CFR raporunda kullanılan silah ve patlayıcıların İran menşeli olduğu iddiaları yer almaktadır.
  • Aynı raporda dönemin ABD savunma bakanının bu konudaki iddialarından alıntılara yer verilmiştir. Ancak bunların sadece kuru iddia mı, İran’ı suçlamanın farklı bir bahanesi mi, yoksa gerçekten ellerindeki bulgulardan mı kaynaklandığı bilinmemektedir.
  • Bu konuda ortaya konulmuş somut veriler bulunmamakla beraber gel-gitler yaşayan İran-Taliban ilişkilerinin geldiği nokta belki de bazı iddialara ışık tutmaktadır.
  • Taliban’ın Afganistan sahasına çıktığı süreçte İran, Kuzey Cephesi denilen Afgan güçlerinin yanında yer almıştır. Efsane komutan Ahmet Şah Mes’ud ile iyi ilişkilere sahip olduğu bilinmektedir.
  • Taliban ile yaşadığı “ideolojik zıtlık”, İran’ı Taliban karşıtı çizgide tutmuş, Afganistan sınırının Taliban vasıtasıyla kuşatılmak istendiği şeklinde bir karşıt politika benimsemiştir.
  • 1998’de Mezar-ı Şerif’i ele geçiren Taliban, buradaki İran konsolosluğunu basmış ve dokuz tane diplomatını öldürmüştür. Bu süreç, Taliban ile İran arasındaki düşmanlığın zirve yaptığı dönemdir.
  • 2001’de ABD’nin Afganistan işgaline başlamasına karşın İran resmi kınama yayınlamışsa da, “BM kararına saygı” vurgusunu da yapmıştır. Ancak işgal güçlerinin Taliban’ı yönetimden uzaklaştırırken ülkede kalıcı olmaya başlaması, bu kez İran’ı farklı bir tutuma yöneltmiştir.
  • Bu dönemde Karzai ile arası iyi olan İran, ABD’lilerin Afganistan’da kalıcı olmak için Karzai hükümetiyle yapmak istediği anlaşmanın gerçekleşmemesini sağladığı söylenmektedir. Nitekim Karzai dayatılan anlaşmayı imzalamamıştır.
  • ABD’nin Afganistan’da İran için tehdit oluşturmaya başlaması, aşırı uçların Taliban’dan ayrışması ve IŞİD gibi faktörlerin Taliban için de tehdide dönüşmesi gibi peşpeşe gelişen faktörler, İran-Taliban ilişkisinde de yeni bir dönüm noktası oluşturmuştur.
  • Ayrıca Karzai’nin yerine seçilen Eşref Gani’nin ABD askerlerinin kalıcı olmasını sağlayan “Stratejik Ortaklık” anlaşmasını 2014’te imzalaması, İran-Taliban yakınlaşmasını sağlayan bir başka faktör olmuştur.
  • Taraflar ketum kalsa da 2014 yılı, aynı zamanda İran-Taliban ilişkisinin fazlasıyla seslendirildiği sürecin başlangıcı olmuştur. Çok sayıda analizde İran’ın bu dönemde Taliban’a silah ve lojistik destk sağladığına dair “bulgular”dan bahsedilmektedir.
  • Konuyla ilgili İran tarafından ilk resmi açıklama Aralık 2018’de Ulusal Güvenlik Konseyi Başkanı Ali Şemhani’den gelmiştir. Şemhani, aralarında görüşmelerinin olduğunu ve bundan sonra da devam edeceğini açıklamıştır.
  • Şemhani’nin 18 Aralık 2018’deki açıklamasından sonra 30 Aralık’ta Taliban’dan oluşan bir heyet resmi olarak İran’a ziyarette bulunması dikkat çekici olmuştur. Resmi açıklama ve ziyaretlerden öncesine ait kimi bulgular da vardır.
  • 2016’da İran-Afganistan sınırında İHA saldırısı ile Taliban liderlerinden M.Ahtar M.Mansur’a düzenlenen saldırıda üzerinde Vali Muhammed adına düzenlenmiş pasaport bulunmuştur. Pasaport üzerindeki bilgilerde daha önce iki defa İran’a giriş çıkış yaptığı belirlenmiştir.
  • Bunun dışında İran’ın, Eşref Gani’nin ABD ile imzaladığı “Stratejik Ortaklık” anlaşmasından sonra Taliban’a ülkesinde “Ofis” açma izni verdiği basında yer almış, Taliban’ın Zahedan ve Meşhed’de ofisleri bulunduğu bilgisi yer almıştır.
  • Silah transferi meselesine gelince… Başta da değindiğim gibi bu konuda somut göstergeler olmasa da, savaş sahasında kullanılan kimi silahlar üzerinden ortaya atılan bu tür iddiaların uzun bir geçmişi vardır.
  • 2012’de Habertürk’ün İngiliz basınından naklettiğine göre; ABD istihbaratı, DM Kudüs Ordusu yetkilileri arasında gerçekleşen haberleşmede Afganistan’a “Karadan havaya” füzelerin nakledilmesinin konuşulduğu, ancak sevkiyat hakkında bilgi alınamadığı belirtilmektedir.
  • Sonuç olarak; Kasım Süleymani’nin yerine geçen İsmail Kaani, DM Kudüs Gücü Afganistan sorumluluğu yapmıştır. Özellikle füzelerin İran’dan Taliban’a ulaştırıldığı iddiaları dillendirilmektedir. İddialar, sonuçlar üzerinden dile getirilmektedir. Bu konuda henüz somut veri yoktur.
  • ABD ile İran’ın kapıştığı son süreçte silah transferi iddiaları bir tarafa, muhtemelen ABD’liler de bu konuya eğilecektir. Neticede bugüne kadar örtülü bir şekilde bazı yerlerde süren rekabet artık gün yüzüne çıkma aşamasına gelmiştir.
  • İran-Taliban ilişkileri siyasi boyutta zaten açığa çıkmıştır. Temennimiz, tüm İslam dünyasının kendi aralarındaki iç sorunları bir tarafa bırakarak işgalci dış güçlere karşı her alanda işbirliği yapmalarıdır. Hatta temenniden ziyade bu artık kaçınılmaz bir zorunluluktur.

Yazar; Eqo_Feylesof

Abone ol
Bildir
guest
0 Yorum
Inline Feedbacks
Tüm Yorumları Göster
mutlakaoku.com | Pdf Kitap İndir | Telecharger Livre GratuitDescargar Libros Gratis | Free pdf download | Kostenlose eBooks |
0
Bu konuda sen ne düşünüyorsun? Yaz Mutlaka Okunsun...x