Küresel Ekonomik Kriz ve Kaos Geliyor!

17. yüzyıldan beri, her yüzyılda bir finansal köpük şişiyor, patlıyor ve ardından da birkaç on yıl süren bir kaos dönemi geliyor:

1630’larda lale köpüğü
1720’lerde Güney Denizi Şirketi/Mississippi köpüğü
1810 ve 1840’larda Kanal ve Demiryolu köpüğü
1920’lerde hisse senedi köpüğü

  • Bu köpüklerden ilki Amsterdam’la sınırlıydı. Bir yüzyıl sonraki köpük İngiltere ve Fransa’yı (18. yy), 19. yüzyıldaki kanal/demiryolu köpüğü, yatırım bankacılığını da dahil ederek bütün Avrupa’yı, 20. yüzyıl başındaki hisse senedi köpüğü ise bütün gelişmiş dünyayı etkiledi.
  • Bir metafor gibi görünse de, köpüklerin hacminin alanını ve şiddetini temsil eden en iyi matematiksel model, Fibonacci spiralidir. Her seferinde daha büyük bir çevrimle büyür, yayılır, etki alanını genişletir. Şu videoda olduğu gibi:

  • 21. yüzyılın köpüğü şişti ve patladı mı, yoksa şişmeye devam mı ediyor? Bu konuda muhtelif görüşler var: 2000’lerin başındaki Yeni ekonomi / teknoloji köpüğünü (Nasdaq), 2007’deki bankacılık, yatırım, EM, emlak köpüğünü 21. yüzyılın köpüğü olarak görenler var.
  • Ben köpüğün henüz patlamadığı ve şişmeye devam ettiği görüşündeyim. Öncekilerden farklı olarak bu köpüğün hem hacmi çok büyük (trilyonlarca $), hem coğrafi alanı çok geniş (gelişmiş, gelişmekte olan, gelişmemiş ve hatta gelişmeye de hiç niyeti olmayan dünyanın tamamı)
  • hem de spekülasyona konu olan alan bırakalım birkaç yüzyıl öncesini, 20-30 yıl önce bile hayal edilmesi imkansız boyutlarda: Hisse senetleri, tahvil, emtia, emlak, kripto paralar, sanat eserleri, madenler, tarım alanları, çiftlikler, türevler, türevin türevleri, kumar sektörü, vs
  • Daha önceki bütün köpükler patladıktan sonra çok uzun durgunluk, “normal hayata”, işe güce dönüş, yoğun bir çatışma, kaos, hastalık salgını, nüfus azalması, ekonomik buhran, siyasal statükoda sarsıntı, vs yaşanmıştı. 21. yüzyılda arka arkaya iki senelik durgunluk bile yaşanmadı.
  • O halde ilk tespitimiz: Şu anda köpüklerin ANASI şişmeye devam ediyor; etki alanı bütün gezegen, spekülasyona konu olmayan herhangi bir alan (neredeyse) kalmadı ve iktisadi/sosyal statüko hala şişmekte olan küresel supercycle köpüğe dayalı. Özetle henüz çöken bir şey yok.
  • Bir yüzyıl önce, Sovyet iktisatçı Nikolai Kondratieff, uzun vadeli yatırım dönemlerinin (uzun dalgaların) döngüsel özelliğini keşfetmişti. Çok parlak bir iktisatçıydı, Sovyet devriminin ilk yıllarında önemli görevler üstlenmişti, ancak parti ideolojisine aykırı şeyler söylüyordu.

  • Sovyet devriminin ateşli günleriydi, kapitalizmin nihayet sonuna gelindiğine inanılıyordu. Lenin ünlü emperyalizm broşürünü yazmış, kapitalizmin “en yüksek” ve “nihai” aşamasını ilan etmişti, kapitalizmin “kahrolmak üzere” olduğu kesin gibiydi ve parti de bu görüşü savunuyordu.
  • Kondratieff ise 20. yüzyılın başındaki krizin kapitalizmin döngüsel ve geçici krizlerinden biri olduğunu söylüyordu. En sonunda Kondratieff tutuklandı, cezaevine kondu, 10 sene sonra ikinci bir yargılama ile 1938’de idam edildi. (Şansa bakın ki, tam da Büyük Buhran biterken)
  • Bir yüzyıl sonra gene benzer bir yerlerdeyiz. Kapitalizmin döngüsel krizlerinden birini yaşıyoruz, bütün parasal müdahalelere rağmen ekonomiler büyümüyor, ticaret ve kur savaşları yaşanıyor, gaddarlık ölçüsünde varlık ve gelir adaletsizlikleri var ve köpükler şişmeye devam ediyor.
  • Bir kez daha kapitalizmin NİHAİ krizini yaşayıp yaşamadığını tartışıyoruz. Pembe bulutların üstünde uçan iyimserler hariç herkes çok ağır bir kriz döneminden geçtiğimizi ve krizin daha da ağırlaşacağını düşünüyor. Bazıları(mız) nihai olarak kapitalizmin çökeceğini düşünüyor.
  • Görüş ayrılıklarının ne kadar keskinleştiğini görebilmek için piyasalara bakmak yeterli: Bir tarafta eksi faizli gelişmiş ülke tahvillerine hücum (toplam büyüklüğünün 16 trilyon $’a ulaştığı söyleniyor) diğer tarafta battığı söylenen Yunanistan’ın %2’de işlem gören tahvilleri.
  • Bir tarafta tarihi zirvelerine yakın seyreden ABD hisse senetleri, diğer tarafta altına, gümüşe hücum, kripto paralarda her gün daha da artan tutma/saklama eğilimi ve işlem hacimleri. Bir tarafta emlak balonları, diğer tarafta doğa tahribatını göze almış, gözü kara madencilik.
  • Ve tabi her an çöktü/çökecek denen bütün finansal enstrümanların kısa zamanda toparlanması ve yeniden ralliye başlaması. (Altın, gümüş, kripto paralar, emlak, iflas etti denen ülke tahvilleri, EM hisse senetleri, milyon $’lık sanat eserleri, mortgage piyasası ve pek çok şey)
  • Bir parantezle şunu da ilave etmek gerekiyor: Günümüzde çok konuşulan varlık eşitsizliğine konu olan varlıkların çoğu hayali. Çünkü 1) günümüz kapitalizminde bir varlığın kazanç üretmesi değil, spekülatif değer kazanması hedefleniyor 2) bu varlıkların çoğu elle tutulur değil.
  • Yani, eşitsizliğin ortadan kalkması için bu varlıklara el konması, mülkiyet haklarının kısıtlanması, hatta ağır varlık vergisi getirilmesi bile gerekmiyor; bir finansal çöküşte hepsi değer kaybedecek ve çoğu “buharlaşacak”. Belki de 10 sene sonra nereye gitti bu sermaye diyeceğiz.
  • Ben şişen balonların hepsinin aynı spekülatif küresel/supercycle köpüğe ait olduğunu, hiçbirinin diğerinin alternatifi olmadığını düşünüyorum; yani değerli madenler itibari paraya, kripto “paralar” (ki bunlar para filan değil, sadece hayali varlık) öncekilere alternatif değil.
  • Özetle, bugün servet saklanan bütün enstrümanlar aslında aynı küresel/supercycle köpüğün içinde; köpük patladığında hepsinin patlayacağı fikrindeyim. (Robert Prechter bunu all the same market – hepsi aynı piyasa – olarak formüle etmişti.)
  • Köpük ne zaman patlayacak? Bu konuda temkinliyim. 2008’de patladığını düşünmüştüm. Patlamadığı, daha sonra yaşananlarla ispatlandı. 2018’i döngüsel olarak önemsiyordum (1929+89) bir sarsıntıyla 2018 atlatıldı. Bu ölçekte zamansal olarak +/- 4-5 yıl olabilir.
  • Dolayısıyla 2022-23’e kadar hala bir topyekun çöküş riski olduğunu, ancak bu dönem de atlatılırsa, uzunca bir süre ciddi bir kriz yaşanmayacağını düşünüyorum. ABD borsalarında oluşan yapılar da bana çok büyük bir çöküşün (yani Supercycle dereceli) yakın olmadığını düşündürüyor.
  • Değerli madenlere ve kriptolara kısa/orta vadeli hücumun geçici olduğunu düşünüyorum. Bence dünyanın ne eski altın ya da gümüş standardına dönmesi mümkün, ne de para bile olmayan sahte paraların mevcut itibari paraların yerini alması. Geçici spekülatif hevesler olarak görüyorum.
  • Kapitalizmin mevcut haliyle devam edemeyeceği, dünyanın her tarafına yayılmış spekülasyonun muhakkak ehlileştirilmesi, denetim altına alınması, hayali servetlerin buharlaşması ve finansal piyasaların küçülmesi gerektiği fikrindeyim.
  • Dünyanın sonunun geldiğini düşünmüyorum, Doların çökeceğini, AB’nin dağılacağını, dünyanın eski ulus devletler dönemine ve çok eksenli, savaşçı, yıkıcı bir döneme gireceğini hiç düşünmüyorum. Bir sarsıntı bekliyorum, ancak bu sarsıntı daha iyiye yol açacak düşüncesindeyim.
  • Kimseye bir tavsiyede bulunmuyorum, sadece aşırı senaryolara, yıkımlara, küresel çöküşlere, hayali varlıklara yatırım yapılmasının hayal dünyası çok geniş insanların işi olduğu fikrindeyim; ben bu insanlardan değilim.
  • Akışı şu şekilde bitireyim: Finansal bilgisi sınırlı olanlara piyasalara yatırım yapmalarını değil, tasarruf etmelerini öneririm. Büyük paralar kazanma döneminin sonuna geldiğimizi düşünüyorum. Ama tasarruflarınızı bilmediğiniz alanlara yatırmazsanız kaybetmezsiniz. Bu uzun akışı okuduğunuz için teşekkürler.

Bence gelmekte olan kapitalizmin nihai krizidir. Öncesinde şişecek son köpük var!

Yazar; Tuncer Şengöz

Abone ol
Bildir
guest
1 Yorum
Inline Feedbacks
Tüm Yorumları Göster
trackback
Kapitalizm ve Postkapitalizm - Mutlaka Oku
4 yıl önce

[…] Kondratyev’e göre kapitalizmin 50’şer yıllık peryotları vardır ve her elli yılda bir kriz yaşar, 25 yılı o krize doğru dip yapar, sonra 25 yıl yükselir. O peryotlar şöyle: 1790-1848, 1848-1890, 1890-1945, 1945-2008. Ama bu kural, 1990’lardan itibaren nitel anlamda bozuldu gibi… Küresel Ekonomik Kriz ve Kaos Geliyor! […]

mutlakaoku.com | Pdf Kitap İndir | Telecharger Livre GratuitDescargar Libros Gratis | Free pdf download | Kostenlose eBooks |
1
0
Bu konuda sen ne düşünüyorsun? Yaz Mutlaka Okunsun...x