Hayat Tarzları

Hayat Tarzları 2018 Araştırma Raporu; Sosyal ağımdaki arkadaşlarımın hayat tarzı tercihleriyle araştırma sonuçlarını karşılaştırmak üzere, Araştırmada sorulan soruları buraya taşıdım.

• 1) Kendinizi, hayat tarzı bakımından aşağıda sayılan üç gruptan hangisinde tanımlarsınız? (Kendinizi farklı tanımlıyorsanız bile, lütfen bu üç şıktan size en yakın olan birini seçin.)

• 2. Hepimiz Türkiye Cumhuriyeti vatandaşıyız, ama değişik etnik kökenlerden olabiliriz; Siz kendinizi, kimliğinizi ne olarak biliyorsunuz veya hissediyorsunuz? (Kendinizi birden fazla kimlikle tanımlıyor olsanız da, lütfen bu dört şıktan birini seçin.)

• 3. Dindarlık açısından kendinizi aşağıdakilerden hangisiyle tarif edersiniz? (Bu soru, sanki tek tanrıcı dinlerden birine aidiyet çağrıştırıyor gibi, tek tanrıcı olmayan bir inanca bağlıysanız lütfen size en uygun olan cevabı seçiniz.)

• 4. Göç (Bölge) Bu soruya cevap verirken sanırım tayin, emeklilik gibi nedenlerle kalıcı taşınmaları “göç” kapsamında değerlendirmeniz isteniyor.

• 5. Kendinizi ait hissettiğiniz dininiz ve mezhebiniz nedir?

• 6. Yerleşim (KONDA anketinden farklı olarak Türkiye dışındaki yerleşimleri de ilave ettim.)

• 7. Eşiniz veya siz, sokağa çıkarken başınızı örtüyor musunuz? Nasıl örtüyorsunuz? (Türkiye’nin gündemini yaklaşık 30 senedir meşgul eden bu konunun bir an önce gündemden çıkmasını temenni ediyorum. Gene de araştırmanın ruhuna uygun olması bakımından soruyu buraya taşıdım.)

• 8. Kendinizi hangi gelir grubunda değerlendirirsiniz? (KONDA araştırmasında sorulara verilen cevaplardan çıkartılmış. Ben soruyu değiştirdim.)

Ankete cevap veren herkese teşekkür ederim. Anket tamamlandıktan sonra kendi değerlendirmemi bir akış halinde yazacağım.

• Türkiye çok büyük bir coğrafya ve çok çeşitli kültürleri, yaşam tercihlerini içeriyor. Buna ilaveten özellikle son bir yüzyılda hem kendi coğrafyasının dışından, hem de kendi içinde çok büyük nüfus hareketlerine sahne oldu.
• Bir karşılaştırma yapmak üzere, Türkiye ölçeğine yakın Almanya, Fransa, İspanya gibi ülkelere baktığınızda, bu ülkelerde Türkiye’deki kadar bir çeşitlilik olmadığını, bu ülkelerdeki alt kültürlerin ve yaşam tercihlerinin Türkiye ölçeğinde zıtlıklar barındırmadığını görürsünüz.
• Berlin’le Köln, Nice’le Lille, Barcelona ile Madrid, kendi içlerinde etnik, dinsel, kültürel farklılıklar içerse de, İstanbul’daki iki ilçe, hatta aynı ilçeye ait iki mahalle kadar kültür ve yaşam tarzı farklılığı içermez.
• Kaldı ki, sadece bir yüzyıl önceki etnik, dinsel, kültürel nüfus çeşitlilik ile günümüzdeki farklı düzlemlerde ortaya çıkan çeşitlilik arasında bile pek az benzerlik var. Dolayısıyla Türkiye’yi konuşuyorsak, çok özel bir coğrafyayı ve sosyolojiyi konuşuyoruz demektir.
• Tam bir yy. önce İstanbul nüfusunun neredeyse yarıya yakını bugün dinsel azınlık tabir ettiğimiz kesimlerden oluşuyordu. Ege’nin, Akdeniz’in, Doğu Anadolu’nun, Karadeniz’in etnik/dinsel yapısı büyük çeşitlilik içeriyordu. Orta Anadolu’da bile yoğun bir Ermeni, Rum nüfus yaşıyordu.
• Bir yüzyıl, on bin yıllık tarihi olan bir coğrafya için çok kısa bir süredir. Bu kadar kısa sürede ne kadar büyük nüfus hareketi olursa olsun, bir toplum radikal bir şekilde değişmez. Binlerce yıllık kültür (nüfus değişse bile) öyle veya böyle devam eder.
• 100 yıl önce çöken imparatorluğun dışından anayurda göç hareketi, 50 yıl önce 2. büyük göç dalgası ile yeni bir evreye girdi. Türkiye kırsalından kentlere doğru göç hareketi yaşandı. Kentte yaşayanlar köylülerin, köyden gelenler kentlilerin kendilerine benzemediğini fark ettiler.
• Bu “benzememe” hali, kültürel çatışmayı şiddetlendirdi, “yaşam tarzı” Türkiye sosyolojisinin en temel çelişkisine dönüştü. Bu keskinleşen yaşam tarzı tercihleri, bir takım semboller etrafında tartışmalara neden oldu: Giyim-kuşam, içki, dinsel pratikler, kadın sorunu, vs…
• KONDA’nın 2008 ile 2018 araştırmalarını karşılaştırdığımızda, Türkiye’nin son 50 senesinde yükselen dinsel muhafazakarlık dalgasının yavaş yavaş geri çekildiğini görüyoruz – ki beklenen sonuç da budur. Ebeveynlerinden farklı değerlere sahip yeni bir kentli jenerasyon geliyor. Akp neden oy kaybetti? (‘Kuşak Çatışması ve Değişimi’)
• Ancak benim bloğumda yayınladığım Yedinci Nesil isimli yazımda ileri sürdüğüm şöyle bir tez var: Türkiye modernleşme tarihinde ilk kez bu nesilde geçmişten radikal bir kopuş yaşanacak. Cumhuriyetin ilk 50 yılında modernizmle muhafazakarlığın karışımı ılımlı bir kültür egemendi. Muhafazakâr ve Muhafazakârlık
• Meyhanede rakı da içilen, bayram namazına da gidilen, kadınlı erkekli düğün-dernekte de eğlenilen, mevlit de okutulan, eşcinsel, transseksüel, dekolteli kadın şarkıcının da dinlendiği, Ramazan’da orucun da tutulduğu “ılımlı Türk İslam” yaşamı bir tür modern-muhafazakar senteziydi.
• Cumhuriyetin ikinci 50. yılında yaşanan yaşam tarzına dayalı kültür çatışmasında bu ılımlı sentez marjinalleşti. Toplum iki uca savrulmaya başladı. Cumhuriyetin üçüncü 50 yılında, ne ilk 50 yılındaki ılımlı sentezin, ne de ikinci elli yılındaki çatışmanın yaşanacağını düşünüyorum.
• Yeni jenerasyonların önceki bütün nesillerden radikal bir şekilde kopacağını düşünüyorum. Çünkü hayat çözümsüzlüğü kabul etmez. Yeni nesiller Cumhuriyetin 100 yılı boyunca çözülememiş sorunlarına yepyeni kültürel kavramlar, semboller ve yaşam tarzlarıyla çözüm arayacak.
• Sanırım benim “daktilo, teksir, klavye kuşakları” olarak kodladığım nesiller, çatışmalar ve çelişkilerle dolu 150 yıllık Türk modernleşme tarihinin son kuşağı. Modern-sonrası toplumun neye benzeyeceği, hangi değerleri kuşanacağı bilinmez, ama bize benzememe ihtimalleri çok yüksek