Sosyal Medya Linçleri

Flood'un Yayınlandığı Tarih:17 Aralık 2017 @ 15:39

Bugünkü konumuz: “Tweet bir ömür sürer, linç edilmek bir dakika”. Geceyi okumaya ayıranlara gelsin.

Linç davranışında baskın olan 2 mekanizma var. Bunlardan ilki “grup dinamiği” (groupthink). Kişiler yalnız başına yapmayacakları şeyleri bir grup olarak yapabilirler. Sebep?
Çok karışık ama kısa kısa bahsedeyim. A) Sorumluluğun dağıldıkça azaldığı duygusu. Yapılan şeyde kişisel payınız azalıyor. Hisleriniz de öyle. B) Sosyal uyum ve NORMalizasyon: Diğerlerinin yaptığı şeyin doğru olduğunu (hatta norm olduğunu) düşünme.
ve bunların etkisiyle Bastırdığınız arzuları koyverme özgürlüğü. Dolayısıyla herkes yatkın değil. Peki. Grup dinamiği haricindeki, bilhassa sosyal medya lincinde baskın olan faktör nedir derseniz…
Bilgi silsilesi (Information Cascade). Biraz da itibar silsilesi hattâ (Reputation Cascade). Bilgi silsilesi şu demek:
Önündeki kişinin söz konusu bilgiye tamamen vakıf olduğu, doğru değerlendirdiği varsayımına dayanarak, ilave bir araştırmaya gereksinim duymadan onun davranışını taklit etmek. Şekil 1A :

Neyse… İtibar silsilesi de buna benziyor… Hani birilerini “bu konuda niye tepki vermiyosun” diye eleştiriyorlar ya? Ondan kaçınmak için hissedilen ‘lince katılma mecburiyeti’.
Bu arada iki önceki tweetteki şahıs Gerard Depardieu. Terk ettiği ülke Fransa. O yüzden olay muazzam bir Bilgi Silsilesi örneği 🙂
Bu süreçler çok hızlıdır. Birden parlar. Kimse fotoğraf sahte miymiş? İddia gerçek miymiş? BAKMAZ! Olayı rasyonel biçimde değerlendirmez. Daha da kötüsü: Her şeyin yalan olduğu anlaşılsa bile bu bilgi herkese ulaşmaz, ulaşsa bile akılda kalan yine de olumsuz bilgi olur.
Bir araştırmada “Mehmet Bilmemne’nin Mafyayla Ilişkisi Yokmuş” gibi bir haberde bile başlık yüzünden insanların aklında “Mafyacı Memo” etiketinin kaldığı anlaşılmış.
Hiç alakası olmasa bile! Basit bir iddianın yalanlanması halinde bile… Bir handikap daha var: Sosyal Medya Arşivi
Ben, sen, siz… Bu tweeti okuyan herkes 3-5-10 yıl önce muhakkak ki bazı konularda farklı düşüncelere sahiptiler (aynıysa çok fena!). İnsanlar öğrenir, değişir, fikir değiştirir ve hatta çetrefilli bir konuda taraf değiştirir.
Normalde zihinlerimiz daha önce kötü addettiğimiz bir davranışı unutmak, o kişiyi affederek tekrar topluma dâhil etmeye meyilli. 50-100 kişilik avcı toplayıcı obaları bir arada tutan bir adaptasyon olmalı. Sosyal medya arşivi buna ters (Carol Tavris’e göre)
Dolayısıyla sosyal medyada linç edilen, tweetleri derhal arşivlenen kişilerin toplumla bağının kopması gibi bir risk var gerçekten. Bu riske rağmen “bilgi silsilesi” gibi bilinçsiz bir otomasyonla hareket etmenin korkunçluğunu düşünün.