Olayların Arkasındaki Gerçeklere Ulaşmak! ('Dağın Ardını Görmek')

“Göz odur ki dağın ardını göre,Akıl odur ki başa geleceği bile.”

Olağanüstü bir hızla ilerleyen tarihi dönüşüm sürecindeyiz. Neler oluyor,nereye gidiyoruz,gelecek nasıl olacak soruları çok yakıcı biçimde ortada. Bütün bunları öğrenmek,anlamak insanın en temel,içgüdüsel ihtiyaçlarından biri,çünkü güvenlik ve hayatta kalmayı ilgilendiriyor.
Önümüzde 2 seçenek var: 1) Ya ulusal ve uluslararası, ama güdümlü medyadan gelen bilgi akışı ile yetineceğiz. Düşüncelerimiz onların belirlediği gibi şekillenecek, birbirinden kopuk gerçekleri şaşkınlıkla izleyeceğiz veya saçma komplo teorilerine teslim olacağız.
2) Ya da olayların arkasındaki gerçeklere ulaşmaya yani “dağın ardını” görmeye çalışacağız. Ancak o şekilde geleceği tahmin etmek yani “başa geleceği” bilmek mümkün olabilir.

Bu nasıl olur? Şöyle sıralayabilirim:

-Çok farklı kaynaklardan olabildiğince fazla bilgi toplamak, -Bu bilgiler yardımıyla,bir olayın öncesinde,sonrasında veya eşzamanlı gelişen diğer olaylarla bağlantılar aramak,kurmak, “Birbirleriyle tamamen ilgisiz gibi görünen olaylar arasında gizli bağlantılar olabilir.”
-Bütün bunların sonucunda bir “senaryo” oluşturmak,bir şablon ya da bakış açısı geliştirmek, -Sonra da her yeni gelişen olayı inceleyip bu senaryoya uyup uymadığını görmek,böylece senaryonun güvenirliğini de her defasında test etmek.
-Ön yargılardan tamamen uzak bu değerlendirmeler sonucunda,eğer uymayan olaylar çoğalırsa senaryoyu değiştirmek,her şeye yeniden başlamayı göze almak. Fizikte gözlem ve bulgulardan yola çıkarak bir hipotez oluşturmak,oradan da çeşitli deneylerle teoriye doğru gitmek gibi.

Tarihte bir olayı tek başına alıp yorumlayarak belli sonuçlara ulaşmak mümkün.Ancak bu olayın öncesi ve sonrasında yaşanan,ilgisiz gibi görünen başka olaylarla ilişkilendirerek bakıldığında farklı bir senaryo ortaya çıkabiliyor.

Olaylar arasındaki bağıntıları yakalayıp “dağın ardını” görmeye çalışırken hemen yanıbaşımızda,burnumuzun dibinde 2 büyük tuzak bizi bekler. Bu tuzaklara düşmemek için çok dikkat gerekecektir. Tuzaklar şunlar:
1-“Bu olay bundan sonra oldu,o halde bundan dolayıdır.” 2-“İki olay arasında bir ilişki var,o halde biri diğerinin nedenidir,yani korelasyon-nedensellik ilişkisi vardır.”
Pek çok analizde bu tuzaklara düşüldüğünü görüyoruz. Korelasyon olması her zaman nedensellik anlamına gelmez.