Koronavirüs Aşısı Bulundu mu?

Eski bir ilaç sektörü çalışanı, özellikle global aşı sektöründe uzman olduğum için dünden beri çok soru geldi. Ben de şu an dünyada Ar-Ge aşamasında olan tedavi/aşı çalışmalarını derledim. İyi özetlemek için yavaş yazacağım. Flood geliyor. İlgilenenler buyurun.

Öncelikle; dün akşam çoğumuz Habertürk’te USA’dan katılan bir doktorun Johnson&Johnson çok hızlı bir şekilde aşı çıkaracağını söylediğini dinledik. Bu gerçekçi değildir. Neden?
Aşı komplikedir. En iyi ihtimal 12-18 ay sürer/bazen aşı hiç bulunamaz. İçinde bulunduğumuz süreçte; sağlık otoriteleri fast-track onay verse bile, aşı geliştirmek için gerekli 4 fazdan ikisi atlansa bile (hayvan fazı, insanda güvenilirlik fazı) en iyi ihtimal 12 aydır.
Ayrıca aşıyı bulmak yetmez. Üretim tesislerinin anında organize olabilmesi (zor), bu üretimin önce aşıyı bulan ülkeye yetmesi, sonra dünyaya yetmesi gerekir. Kaldı ki bu imkansızdır. Bu durumda firma politikasına göre en ihtiyacı olan ya da en iyi para veren ülkeye “satılır”.
Sorunlar burada da bitmez. Diyelim ki aşıyı alabilen bir ülkede yaşıyoruz, kimlere uygulanacağı, nasıl uygulanacağı, kimlerin uygulayacağı, bunların eğitimleri bile en az 1 ay sürer. Yani dün akşam birkaç aya aşı hazır diyen doktorun söyledikleri gerçekçi değildir.

Şimdi gelelim dünyadaki çeşitli tedavi ya da aşı çalışmalarına;

Şu an tüm dünyada 4 tip çalışma yürütülmektedir.
1. Varolan, hali hazırda başka endikasyonları bulunan (sıtma ve HIV) ilaçlarının COVID-19’da etkinliği.
2. Hayatını kaybetmiş hastalardan alınan kandaki Antikorların COVID-19’da etkinliği.
3. Yeni ilaç.
4. COVID-19 aşısı.
Dünyadaki ilaç çalışmaları şu şekildedir;1. AbbVie – HIV ilacının COVID-19 etkinliği.
2. Astra Zeneca – Antikorların COVID-19 seyrinde etkinliği.
3. Eli Lilly (Kanada’dan bioetch firması AbCellera orataklığı ile) Antikor tedavisi.
4. GILEAD – Remdesivir Faz 3 (ebola ilacı).
5. Regeneron ve Sanofi – Kevzera (artrit ilacı) yatan hastada COVID-19 etkinliği.
6. Roche – Actemra (Çin’de endikaston aldı) Akciğer komplikasyonlarında kullanılıyor.
7. Takeda – Yeni ilaç çalışması. Aydıca; GSK, J&J, Merck, Novartis gibi firmalar global olarak aktiftirler.

Şimdi gelelim aşılara;

1. CEPI – GSK ortaklığı.
2. CSL.
3. GSK (Clover ile).
4. J&J.
5. Pfizer.
6. Sanofi.
7. Sanofi (Translate Bio ile).Bunlar dışında gelen aşı haberlerine çok da itibar etmemek en doğrusu bana göre. Dediğim gibi en az 12 ay.
Eksiklerim mutlaka ki vardır ama kaynak: 17 yıllık tecrübe, değerli hocalarım ve Uluslararası İlaç Üreticileri ve Dernekleri Federasyonu.
Flood bölünmüş. 7 numaraya bir düzeltmem olmuştu. Hayatını kaybeden hastalar değil, iyileşen hastaların kanlarından alınan antikorlar ile tedavi. Ve uzmanlara göre şu an en umut veren tedavi şekli. Yillardır birçok virüsün tedavisinde kullanılan bir yöntem.