Ergenekon ve 15 Temmuz Yargılamaları

Ergenekon/Balyoz Yargılamaları ile 15 Temmuz Yargılamalarının Kısa Bir Kıyaslaması “Kim daha Mağdur?”

• Mağduriyetler konusunda 5 grup insan söz konusu; Grup-1 Bugünkü mağduriyetleri gözardı edip, Ergenekon mağduriyetini dillendiren Ergenekon mağdurları ve çevreleri (CHP tabanının çoğunluğu)
• Grup-2 Biz hepinizden daha mağduruz diyen Kürt asıllı vatandaşlar (HDP tabanı)

• Grup-3 15 Temmuz’un Ergenekon/Balyoz’dan daha büyük mağduriyet olduğunu düşünenler (Cemaat tabanı ve cemaat üyesi olmakla suçlanarak mağdur edilenler ile olayın dışında olup da bu şekilde düşünen küçük bir kesim)
• Grup-4 Ne Ergenekon ne de 15 Temmuz sonrası yaşananların mağduriyet olmadığını düşünen halk kitlesi (AKP tabanı)
• Grup-5 Ergenkon/Balyoz ve 15 Temmuz sürecinde yaşananları aynı şekilde ele alıp, dile getirenler (ülkedeki küçük bir azınlık)
• Ergenekon/Balyoz yargılamaları ile 15 Temmuz yargılamaları kıyaslanırken öncelikle yargılamaya konu sayı üzerinden kıyaslama yapılıyor genelde. Kanaatimce, bu iki olgu arasındaki temel fark, devletin bu olgulara yaklaşımıdır.
• Ergenekon/Balyoz devletin (kurulu düzenin) ayak diremesine rağmen gerçekleştirilen yargılamalar idi. Örnek olarak TSK Ergenekon/Balyoz davalarına elindeki bütün imkanları sonuna kadar sunarak destek olmamış, hatta direnebildiği kadar direnmiştir mahkemelerin taleplerine.
• TSK’nın yargılamalara direnmesinde bir sebep sistem içerisindeki Ergenekon’un etkin adamlarının zorlaması ise, diğer sebep de silah arkadaşlarına sahip çıkma idi. Bir kesim de desteklemiştir yargılamaları ama sonuç olarak yargılamalar kolaylaştırılmamıştır.
• Yani Ergenekon/Balyoz yargılamaları iktidarın belli bir noktaya kadar (17-25 Aralık yolsuzluk soruşturmaları) desteklediği ama devlet kurumlarının bütün imkanlarını seferbet etmeden imtina ettikleri hukuki yargılamalardır.
• 15 Temmuz yargılamaları ise devlet kurumlarının imkanlarının sınırsızca ve hukuksuzca seferber edildiği hukuksuzluk abideleridir. Örnek olarak MİT varoluş fonksiyonlarını yapmak yerine, ülke içinde ve dışındaki cadı avının temel aktörü haline gelmiş/getirilmiştir.
• MİT örneği üzerinden devam edersek, Balyoz/Ergenekon yargılamalarında MİT’in gözle görünür bir fonksiyonu olduğunu hatırlamıyorum mesela. O yargılamalarda kolluk kuvvetleri ön planda idi ve olması gereken de odur.
• Kıyaslamanın ikinci boyutu ise suçlananların ne kadarının doğrudan esas suçlama ile bağlantısı olduğudur. Ergenekon/Balyoz’da toplam 743 kişi (335 tutuklu, 408 tutuksuz) yargılanmıştır. Çoğunluğu güvenlik bürokrasisindendir (asker (400 civarı), polis, MİT). 650 civarı ceza aldı.

• 15 Temmuz yargılamalarında ise adlı işlem yapılan kişi sayısı 500 bini geçmiş durumda. Soruşturma geçiren sayı 154 bin, hükümlü sayısı 22 bin, toplam mahkum sayısı 30 bin ve yargılaması devam eden sayı 68 bin civarı. (Temmuz 2019 itibariyle)

• 15 Temmuz darbe girişimi ile ilgili yargılamalarda karar verilen toplam sayı 6800 civarı. Bunların 3600 civarı mahkumiyet. Diğer sayılar ise darbe girişimi görünümlü örgüt üyeliği yargılamaları.
• Balyoz soruşturmasında ana iddia ” Türkiye Cumhuriyeti hükümetini devirmeye eksik teşebbüs” ve Ergenekon’da ise “silahlı terör örgütü kurmak, yönetmek ve 2003-2004 yıllarında askeri darbeye teşebbüs etmek” iken.
• 15 Temmuz yargılamalarında Anayasayı ihlalden Cumhurbaşkanına suikaste, hükümeti ortaya kaldırmaya teşebbüsten kamu malına zarar vermeye kadar geniş bir kapsama sahip.
• Ergenekon “silahlı terör örgütü kurmak ve yönetmek” suçu ile yargılanırken, ilginç bir şekilde 15 Temmuz (örneğin Akıncı iddianamesi) Gülen hariç geri kalan sanıkları “terör örgütü yönetmek” ile suçlamaktadır. Yani darbe yapanlar başkasının kurduğu terör örgütünü yönetmiştir!
• Balyoz davası sonucunda beraat eden sayı 30 iken, Ergenekon davasında bu sayı sanırım biraz daha az. Yani toplamda yüzde 10’dan daha azı beraat etmişti. 15 Temmuz fiili darbe yargılamalarında ise yargılanan yaklaşık 6700 kişiden 2600’u berat etmiştir. Yüzde 40’a yakın bir oran.
• 15 Temmuz sonrası örgüt üyeliğinden yargılanan sayı ve oran ise çok daha yüksek. Hürriyet’in Temmuz 2019 haberine göre hükümlü sayısı 22 bin. Mahkum sayısı 30 bin. Yargılaması devam eden kişi sayısı 70 bin (50 bini kovuşturma aşamasında). (Rakamları yanlış yorumlamış olabilirim)
• Ergenekon/Balyoz ile 15 Temmuz yargılamalarının kıyaslanması ile ilgili değerlendirmeyi serinin sonunda yapmayı planlıyorum ama bir hukukçunun değerlendirmesi daha sağlıklı olacaktır.