CDS Primi Nedir?

CDS Primi Nedir, Ne İşe Yarar serisi:

• CDS (Credit Default Swap) ülke risklerini açıklayan bir göstergenin adı. Türkçe’de ne anlama geliyor dense adını Kredi İflas Riski koyardık.

• Bir ülke yada kişi, Kredi taleb edenin vadesi geldiğinde anapara+faizini ödemeyebileceğini düşünüyorsa, bu parasını bir CDS kuruluşuna gidip sigortalatıyor. CDS kuruluşu da belli kıstaslara bakarak paranın ödenmeme riskini analiz edip sigortayı yaptırandan bir bedel talep ediyor.
• Size kredi veren, kendisine maliyet oluşturacağı için, kredi isteyene dönüp: “Arkadaşım bak senin şu kadar riskin var. Ben sana bu krediyi verirken şu kadar da sigorta masrafı ödüyorum. Doğal olarak senin bu bedeli de üstlenmen lazım…
• Sana kredi veririm ama faizi şu olur” diyor. Bir ülkenin CDS pirimi ne kadar yükselirse kredi almak için onunla orantılı bir faize de katlanıyor. Devletler aldıkları bu borç para karşılığında borcun süresine göre borç verene senet verirler.
• Örneğin borcu alan devlet hazinesi ise ve bu borç 1 yıl ya da altında bir süre için alınmış ise hazine tarafından verilen senede “hazine bonosu”, alınan borç 1 yıldan uzun vadeli ise hazine tarafından verilen senede “devlet tahvili” adı verilmektedir.
• Özel sektörün de ihraç ettiği borçlanma senetlerine finansman bonosu ya da tahvil gibi isimler verilmektedir. İşte bu senetlerin vade sonunda ödeyeceği faizler de bu CDS pirimine göre ayarlanır. Birde bankaların kullandığı Libor denen bir şey var uzamasın diye onu es geçiyoruz.
• İyi de bu CDS hangi kıstaslara göre belirlenir? Öncelikle dünyada kabul gören Not şirketlerinin ilgili ülke hakkındaki notlarını dikkate alıyorlar. İkinci olarak İlgili ülkenin vade sonuna kadar olan toplam borcu, MB’nun bu borca karşılık kasasında tuttuğu varlık miktarı,
• İlgili ülkenin bütçe ve ihracat gelirleri, Merkez Bankasının bağımsızlık oranı, ülkenin demokratiklik derecesi, savaş ihtimali, komşularıyla ilişkileri vs bir yığın kıstas belirli ağırlık oranları üzerinden istatistiki bir modele dökülüyor ve ortaya not çıkıyor.
• CDS priminiz yükseldikçe hem faiz oranınız yükseliyor hem de alabileceğiniz borç miktarı ve size bunu vermek isteyenlerin sayısı azalıyor.Vereceğim grafik 13 Mart 2020 tarihli Venezuela’nın CDS primi 72.150 gibi astronomik bir rakamda iken Türkiye 497’de görünüyor.

• Bu gün itibariyle Türkiye’nin CDS’si 600’ü geçmişti. Corona olayı Türkiye riskini artırdı. Örnek olsun diye verelim Mart ayında Almanya’nın CDS’i 10 iken bu gün 20 civarında. CDS notunuz verilirken kimse size komplo kurmuyor.
• Size borç verenin sigorta ettirmek için üstlendiği maliyet bu. Eğer yukarıda da saydığım kriterlerde düzeltme yaparsanız bu pirim hızla aşağı iniyor ve çok daha düşük maliyetler ile borçlanmak mümkün oluyor. Aşağıdaki grafikte de Türkiye CDS’lerinin yılara göre değişimi var.