Başak Toplayan Kadınlar | Jean François Millet

Bugün sizlere Jean François Millet’nin ‘Başak Toplayan Kadınlar’ adlı resminden bahsedeceğim. Sanatçının 1814-17 yılları arasında yaptığı eser tuval üzerine yağlı boya ile yapılmıştır ve günümüzde Paris’deki Orsay Müzesinde sergilenmektedir.

Millet, Paris’in banliyösünde ve kırsal bölgelerinde, küçük köylere yerleşip burada resimler yapan Barbizon Okulu ressamlarından ve kurucularından biridir. Barbizon Okulu realist bir üslup ile manzara resimleri yapan ressamlardan oluşuyordu.
Fontainebleau denilen bölgenin yakınlarında olan Barbizon köyüne yerleştikleri için bu grup ressamları kendilerine Barbizon Okulu demişlerdir. Millet de bu köy yaşamından gördüğü sahneleri realist bir üslupla tuvaline aktarır.
Köy ve taşra sahneleri o dönemde oldukça fazla tartışılıyordu. Bunun nedeni ise klasik ve tarihsel kompozisyona sahip eserler yerine günlük yaşama dair resimler yapılıyor olmasıydı.

Millet, Başak Toplayan Kadınlar eserinde üç köylü kadını çok güçlü bir şekilde idealize ederek asil bir sahne vermiştir. Burada kullanılan bu güçlü duruşlar aslında Batı Sanatında tarihsel ve dini sahnelerdeki anıtsallığı hatırlatır…
Kadınların yaptığı iş son derece yorucu gözüküyor. Soldaki iki figür hasatın kalanlarını topluyor. Bir diğer figür ise aynı işlemi az önce bırakmış gibidir. Kadınların görünüşleri son derece sabittir. Hatları da genel olarak kalın ve ağır gözüküyor.
Bu sayede yaptıkları işin zahmeti daha çok hissediliyor. Arka planda ise altın renginde mısır tarlası ve tarlada çalışan işçiler yer alıyor. Bizim merkezdeki figürlerimizin arka planını oluşturan bu tercih, resmin ana figürü olan kadınların kompozisyonunu güçlendiriyor.

Millet, eserlerinde genellikle köylü sınıfı ile toprak sahipleri arasındaki ilişkiye değinmek niyetinde olan bir sanatçıydı ancak bunu yaparken amacı politik olmak değildi. Sadece kişisel gözlemlerini resmetmek istiyordu. 1857 yılında resim ilk sergilendiğinde ortalık karıştı…
Paris Salon Sergisi adı verilen sergiye çıkan ‘Başak Toplayan Kadınlar’ izleyiciyi ikiye böldü. Cumhuriyetçiler ve Muhafazakarlar büyük tartışmalara giriştiler. Çünkü Millet’nin resimleri cumhuriyetçilere göre asil ve gerçekçiydi. Halkın portreleriydi.
Ancak muhafazakarlar böyle düşünmüyordu. Resmin yenilikçi bakış açısından ve ilerici kompozisyonundan rahatsız olmuşlardı. Bu resmi ‘yıkıcı’ olarak yorumladılar…

Başak Toplayan Kadınlar eseri güneş ışığı ile yıkanmış pastoral bir manzara resmidir. Zaten manzara resimleri konusunda usta olan ressam burada da tüm hünerlerini konuşturmuş. Resimde gördüğümüz yumuşak renk tonları, altın gibi parlayan güneş sarısı ve lirik manzarası başak toplamakta olan kadınların ağır iş koşullarıyla çarpıcı bir tezat oluşturuyor.
Çiftçileri at üzerinde izleyen toprak sahibi, diğerlerinden ayrı, bağımsız ve yalnız bir figür olarak göze çarpar. Ancak bu toprak sahibi gerçek hayatta olduğunun aksine burada güçlü değildir.
Ön plana çıkarılıp, anlatılmak istenen işçilerin arka planına atılmış küçük bir detaydır. ‘Başak toplama’ işlemi ise resmin konusunu oluşturuyor. Çiftçiler hasatı kaldırmışlar ve işçiler de geriye kalanları topluyorlar.

Resmin merkezinde yer alan üç kadın figürü, başak toplama işleminin farklı evrelerini yaparken gösterilmiştir. Soldan sağa doğru sıralarsak; kalıntıların toplanması, bir araya getirilmesi ve önlük içine bağlanması olarak yorumlanmıştır.
Millet’nin bu kompozisyon yani ‘başak toplama’ üzerine fazlasıyla gözlem yaptığını ve bunun üzerine on yıl çalıştığını biliyoruz. Yani resim basit bir gözlem ürünü değil. Elbette Millet, sanat tarihine damga vuran Van Gogh’u da bu köylü resimleri ile derinden etkiledi…