Büyük Taarruzun Başlaması (‘Birinci Gün; 26 Ağustos 1922’)

Bugün 26 Ağustos 1922, saat ondan itibaren tekmil cephede taarruza başlanmıştır. Muvaffakiyet Allahtandır. Başkomutan Mustafa Kemal Paşa. Büyük taarruzun 1. günü.

Hazırlıklar; Belge ve Fotoğraflarla Büyük Taarruz Planı!

• Birlikler 25 Ağustos akşamından itibaren düşman mevzilerine sokulmaya başlamıştı. Saat 22.00 sularında bütün cephe tertibi alınmış, hücum noktalarına mevzilenilmişti.. Topların yerleştirilmesi, askerin mevzilerine geçmesi,cephanenin sevkıyatı tam bir gizlilik içinde bitirilmişti.

• Mustafa Kemal Paşa, Genelkurmay Başkanı Fevzi Paşa, Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa ve I. Ordu Komutanı Nurettin Paşalar savaşı idare etmek üzere Kocatepe’de yerini almıştı. Başkomutanın emri üzerine İsmet Paşa birliklere emri iletti. Türkler harekete geçiyordu !

• Şafak sökmek üzereydi. Saat 04.30’da Türk topçuları tanzim ateşine başladı. 05.30’a kadar devam eden tanzim ateşi, bu saatten sonra yerini tahrip ateşine bırakmıştı. Yunanlılar daha ne olduğunu anlayamadan, Türk topçuları Yunan siperlerini ve ileri hatlarını cehenneme çevirmişti.

26 Ağustos 1922 itibariyle iki ordunun kuvvetleri şu şekildeydi

Yunan Kuvvetleri

*6564 subay
*218.000 er
*83.000 tüfek
*1.280 ağır makineli tüfek
*418 top
*50 uçak

Türk Kuvvetleri

*8659 subay
*199.283 er
*100.352 tüfek
*2.025 hafif makineli tüfek
*5000 kılıç
*340 top
*8 uçak

• Yunanlılar hem top, ağır makineli ve uçak bakımından hem de geri hizmette kullanılan sağlık malzemesi, kamyonet, cephane bakımından Türk ordusundan kat be kat güçlü durumdaydı. Türkler, bir yıldır milletin verdikleri ile bir ordu kurmuş, düşmanla denk hale gelmeye çalışmıştı.

• Kesin sonucu ulaşmaktan başka çareleri yoktu. Aksi halde bir daha toparlanamama riski çok yüksekti. Türk ordusu, Yunanlıların en güçlü merkezine saldırarak orduyu ikiye bölmeyi, ikiye bölünen orduyu kolayca tepelemeyi tasarlamıştı.

• Türk ordusu taarruza başladığında, Süvari Kolordusu Ahır dağlarında Yunanlıların geceleri boş bıraktığı geçitlerden geçerek cephe gerisine sızmaya başlamışlardı. İzmir’e giden tren ve telgraf hatlarını tahrip edecek olan süvariler, Yunanlıların emir komuta zincirini çökertecekti.

• Saat 06.00’dan sonra Topçu ateşi geriye kaydırılmış, Türk piyadesi açığa çıkarak taarruza kalkmıştı. Top sesleri, yerini “Allah Allah” nidalarına terk etmişti.

• 23. Tümen Kurmay Başkanı Yüzbaşı Fahri ( Daha sonra General Fahri Belen ) topçu ateşinden sonra taarruza kalkan piyadelerimizin kahramanlığını hatıralarında şöyle aktarıyor :
• “Ben ileriye doğru giderken subaylarımızın ve erlerimizin büyük fedakarlıklarını, kahramanlık manzaralarını görüyordum.
• Belen tepe ön yamaçlarındaki çalılıklar topçu ateşiyle yanarak üç dört yüz metrelik bir saha ateş ve duman içinde kalmıştı. Avcılarımız bu ateş sahası içinden geçmekte ve bir kısmı yanarak şehit olmakta idiler.”

• Dikenli teller arasından geçen Mehmetçiğin kesilen vücudu onu durduramamıştı. Yarbay Halit ( Akmansu ) tarafından kumanda edilen 5. tümen saat 07.00 sıralarında Kalecik Sivrisini ele geçirmeyi başarmıştı. Cephede bayram havası estiren bu habere çok geçmeden bir yenisi eklendi.

• Yarbay Naci ( Tınaz ) komutasındaki 15. Tümen hücum birlikleri saat 08.00 itibariyle Tınaz Tepenin işgalini tamamlamışlardı. Saat 09.00 itibariyle de 23. Tümen Belen Tepe’yi ele geçirmişti.

• Taarruz başlayalı 4 saate yakın olmasına rağmen düşmanın elinde bulundurduğu üç önemli merkez ele geçirilmişti. Süvari kolordusu saat 10.00 sıralarında Ahır dağlarını aşmışlardı. Yunanlılar hayretler içinde kalmıştı.

• Türk topçusunun ateşlerinden kurtulan, piyade ile süngü savaşlarına girişen Yunan erleri, şimdi karşılarında binlerce atıyla Türk süvarilerini görmekteydiler.
• Yunan 1. Kolordu komutanı General Trikupis, İzmir’le irtibat sağlayamayınca sorumluluk alarak emrindeki iki piyade alayını 1. ve 4. Tümenlerin emrine verdi. Birliklere gönderdiği talimatta kaybedilen mevzilerin derhal geri alınmasını emrediyordu.

• İlk şoku atlatan Yunanlılar, öğleden sonra çetin bir direnişe başladılar. Saat 15.00 civarında başlayan Yunan taarruzu yüzünden Tınaz Tepenin çok önemli bölümü Türk ordusunun elinden çıkmıştı.
• Gün boyu devam eden Yunan direnişi, 7. Tümenin imdatlarına yetişmesiyle şiddetlenmişti. Akşama kadar devam eden çarpışmalarda Yunanlılar kaybettikleri mevzileri geri almaya başlamışlardı.
• Eğer cephe yarılamaz, düşman cephesini takviye ederse bu harekat başarısızlığa ulaşırdı.26 Ağustos akşamı durum eşit seviyede tamamlanmıştı.Yunanlıların bir yıldır tahkim ettiği koruganlar ve siperler tahrip edilmiş, piyadenin yolu açılmış, süvari kolordusu düşman içine sızmıştı.

• İlk gün için kısmı bir başarıydı. İki taraf da ani bir gece baskınına karşı tedbir içinde mevzilerine çekildiler. Gece hazırlıklarını tamamlamaya devam eden Türk ordusu, 27 Ağustos 1922 sabahı çok daha şiddetli bir taarruza kalkacak ve düşman cephesini yarmak için ter dökecekti.

• *Yarın, taarruzun ikinci günü hakkında devam niteliğinde bir bilgisel daha paylaşacağım.
• Genel bir değerlendirme ile taarruzun ilk gününü özetlemeye gayret ettim. Eksik ve hatalı yerler, kıymetli hocaların tamamlamasına açıktır.

Yazar; Ekin Topcuoğlu@EkinTopcuoglu_