#Dolar TL kuru ve Halkın Ekonomik krizi! ('Ekonomi Çöktü')

Ekonomik kriz ile flood. Buradakilerin cogu yabanci medya, yazar dan alintidir. Basliyoruz…

Su an gorunen sinyallere gore paranin deger kaybetmesi ve yuksek enflasyon, Turkiye ekonomisini “inlationary spiral” ve “depreciation spiral” denen dongulere sokmak uzere. herkesin anlayacagi dilde anlatayim.
Yuksek enflasyon, hayat pahaliligi getiriyor. hayat pahaliligi daha yuksek ucretlerin talep edilmesine yol aciyor. bu da uretim maliyetlerini arttiriyor. uretim maliyeti arttikca ucret talebi de yukseliyor. boylece bir kisir dongu olusmaya basliyor.
Ayni zamanda turk lirasinin da bir deger kaybi dongusune girdigini soyleyebiliriz. boylece ithal edilen mallarin maliyetini artiyor. iki yonlu hayat pahaliligi yasaniyor. alim gucu dustukce, ucret talebi artiyor, ucret yukseldikce maliyetler ve enflasyon yukseliyor.

Şimdi o uretim maliyetlerine pahali akaryakiti ve tasimacilik masraflarini ekleyin. artan vergiler sebebiyle dusen alimgucunu ve hayatin pahalilasmasini ust uste koyun. yine kisir dongu.
Bu spirallerin yarattigi ekonomik krizleri incelemek isteyen varsa 1920’lerdeki almanya krizi, 80’ler brezilyasi, 90’lar arjantin eknmsne baksin. kesin yil veremiyorum cunku bir gecelik cokusler degiller, yillarca suren spirallerdir. taa ki radikal denebilecek onlemler alinana kadar.
Daha onceleri merkez bankasi koltugunda erdem basci gibi bu isi cok iyi bilen bir adam oturuyordu. yeri geldiginde dogru bildigini yapip faiz yukselterek ithalata yuklenmis ekonomiyi rahatlatmaya calisiyordu. ancak her seferinde rte’den baski gordu.

Zaten açin dolar – tl grafiklerinde erdem bascinin gorevi biraktigi 2016 nisan – mayis ayini inceleyin. 2.82’den 2.97’ye cikan kuru goreceksiniz. sonrasini zaten biliyorsunuz.
Eger ekonomi ve maliye bakanlari duyuyorlarsa, mutlak suretle ulkenin alim gucunu arttirmalari gerekiyor. faiz yoluyla doviz asagi cekilmeli, vergiler dusurulmeli, insanlar daha cok alabilmeli ki ekonominin carklari donsun.
Su andaki maliye ve ekonomi politikasiyla onumuzdeki yillarin cok ama cok zor gececegi her gecen gun biraz daha ortaya cikiyor.

Düzenleme: arjantin krizi bizde yasananlara bir hayli benziyor. bakilmasinda fayda var.

Diger bir problem overheating economy. Kredinin muslugunu acarak ekonomiyi buyutmek. Akp defalrca kredi akitti. Mehmet simsegin twitlerine bakin “tesvik kredisi”, “can suyu kredisi” vb cok sey var. bu kredilerde Tr de domestik kaynak kalmadigi icin disardan borc alindi.
Bakin bu Tr nin 2002 den 2018 e external debt (dis borc) grafigi. 2013 ten sonra cidti patlama var. bu borclar dolar cinsinden faiziyle odenmek zorunda. Ve cari acik asiri yukseldiginden daha da artacak.

Kimse kimseye babasinin hayrina borc vermez. Faiziyle almak icin verir. Simdi Tr nin domestic kaynagi olmadigindan disardan borc almak zorunda piyasa sicak para surmek icin.

Disardan borc iki cinsden alinir. Domestic olarak( TL bu Tr icin) yada foreign currency (dolar genelde). TR goruldugu gibi dolar cinsinden almak zorunda cunku TL guvenli liman degil ve dunyada yaygin para birimi degil.
Dolar cinsinden disradan alinan borc o ulkenin para birimi (TL) uzerinde baski yapar. Birde olayin faiz kismi var.
Mesela diyelim 100 dolar borc alindi. Faiziyle beraber 110 dolar odemeniz gerekiyor. Buda TL uzerinde baski yapiyor. 100$ borc alindiginda 1$ = 2tl oldugunu farz edin. Geriye odemeniz gereken 220 tl dir.

Yanlis para politikalari dis borc, yuksek cari acik paranizi baskiladi ve 1$ = 4.56 tl oldu . Su anda oyle. Odemeniz gereken borc 220 degil 500 tl.
Ve bunu giren yabanci yatirimci . Artik sana %10 degilde daha fazla faizle borc verecek. Zira sen onun vercegi borca muhtac kalmissindir carklari dondurmek icin.
Turkiyenin bu kadar buyume oranini yakalanmasida disardan borc alma etkili oldu. Grafik ortusuyor.

Peki enflasyonun, cari acigin, issiligin bu kadar yuksek oldugu ve TL nin tum para birimleri karsisinda deger kaybetmesine ragmen akp neden faizleri yukseltmiyor ve buyumeye yukleniyor? Neden overheating economy ye onlem almiyor?

Cunku erdoganin hedefi ekonomik degil politik. %7.4 buyume erdoganin politik hedefiydi. Akp lileri ikna etmek icin eline bir veri lazim. Buyumede akp tabanini ikna icin yeterli bir neden. Yani erdogan kisa sureli siyasi hedefleri icin Turkiyenin gelecegini tehlikeye atiyor.